Mewn arbrofion rheoledig yn dynwared amodau cefnforoedd y dyfodol, canfu gwyddonwyr fod ffytoplancton – organebau microsgopig sy'n gyfrifol am gynhyrchu hanner ocsigen y byd a dal symiau enfawr o garbon – wedi dioddef colledion sylweddol o ran twf ac amrywiaeth ar ôl dod i gysylltiad â thymereddau uwch a lefelau microblastigion rhagamcanol.
Cafodd diatomau, grŵp allweddol o ffytoplancton a sefydlynnau carbon pwysig, eu taro'n arbennig o galed.
Nid yw’r argyfyngau hinsawdd a phlastig yn faterion ar wahân – mae cysylltiadau annatod rhyngddynt. Gyda’i gilydd, gallent greu amgylchedd gelyniaethus i’r union organebau sy’n helpu i sefydlogi hinsawdd ein planed. Os yw ffytoplancton yn dioddef, rydym i gyd yn dioddef.
Mae'r canfyddiadau'n awgrymu y gallai'r bygythiad deuol hwn olygu bod cefnforoedd yn gallu atafaelu dros 10 biliwn tunnell yn llai o garbon y flwyddyn – sef traean o allyriadau tanwydd ffosil blynyddol cyfredol.
Ond mae'r astudiaeth hefyd yn tynnu sylw at obaith ar ffurf Datrysiadau ar Sail Natur.
Pan ychwanegwyd dail morwellt at y gosodiadau arbrofol, roedd ffytoplancton yn llawer gwell.
Mae'n ymddangos bod morwellt yn cipio microblastigion, gan eu hatal rhag niweidio bywyd morol.
Mae hwn yn ysgytwad, ond hefyd yn alwad i weithredu. Mae angen gweithredu byd-eang ar frys i leihau llygredd plastig ac allyriadau carbon – ond rhaid i ni hefyd fuddsoddi mewn adfer ecosystemau megis dolydd morwellt. Yn ogystal â bod yn brydferth ac yn llawn bywyd morol, maent yn amddiffynwyr hinsawdd rheng flaen. Mae’r ymchwil yn tynnu sylw at yr angen brys i fynd i’r afael ag argyfyngau amgylcheddol cydgysylltiedig gyda’n gilydd – ac i gydnabod y rôl bwerus y gall natur ei chwarae wrth ymladd yn ôl.
Os hoffech ddysgu am Ddatrysiadau ar Sail Natur, a'r hyn y gallwn ei wneud i wella ein hamgylchedd, mae Prifysgol Bangor yn cynnig ystod o raddau cysylltiedig.
