Prifysgol bangor yn cydweithio ar broject oeri gofod syn torri tir newydd

Mae'r project Rheoli Thermol Uwch ar gyfer Electroneg Gofod (ATMS) yn ymdrech gydweithredol rhwng Teledyne Labtech a Phrifysgol Bangor, gyda chefnogaeth Airbus Endeavr - menter ar y cyd rhwng Airbus a Llywodraeth Cymru.

Ei nod yw mynd i'r afael ag un o'r heriau hollbwysig wrth ddylunio llongau gofod: rheoli gwres gormodol yng ngwactod y gofod.

“Nid yw dulliau oeri traddodiadol sy’n dibynnu ar gylchrediad aer yn gweithio yn y gofod,” meddai John Priday, Prif Swyddog Technegol Teledyne Labtech.

“Mae ein project ATMS yn datblygu technoleg bwrdd cylched graddadwy, ysgafn ac effeithlon gan ddefnyddio graffit synthetig, sydd â’r potensial i drawsnewid y sector awyrofod a rhoi hwb i gam nesaf y chwyldro gofod.”

Yn wahanol i gopr, a ddefnyddir ar hyn o bryd i ddargludo gwres i ffwrdd o gydrannau llongau gofod, mae graffit synthetig yn cynnig opsiwn amgen ysgafnach, sydd o bosibl yn fwy effeithiol.

Mae Teledyne Labtech yn canolbwyntio ar wella perfformiad dargludiad, tra bod Ysgol Cyfrifiadureg a Pheirianneg Prifysgol Bangor yn datblygu gallu'r deunydd i allyrru gwres i'r gofod.

Mae'r tîm ym Mhrifysgol Bangor yn defnyddio technoleg laser cyflym iawn i ysgythru gweadau microsgopig ar arwyneb graffit synthetig a deunyddiau eraill, gan wella’n arwyddocaol eu galluoedd ymbelydredd thermol.

Dywedodd Yr Athro Zengbo Wang, o Ysgol Cyfrifiadureg a Pheirianneg Prifysgol Bangor, “Mae Prifysgol Bangor yn falch iawn o fod yn rhan o'r project hynod gyffrous hwn; drwy addasu arwyneb deunyddiau gradd gofod, gallwn wella’n sylweddol eu gallu i allyrru ymbelydredd thermol, gan baratoi'r ffordd i’r genhedlaeth nesaf o dechnoleg gofod. Mae goblygiadau'r gwaith hwn yn aruthrol.

“Ar hyn o bryd, mae llawer o ficrobroseswyr lloeren dim ond yn gweithredu ar tua 50% o'u capasiti llawn oherwydd risgiau gorboethi. Drwy ddatrys y dagfa thermol hon, gallai project ATMS ddatgloi cyflymderau prosesu uwch a galluogi systemau gofod mwy pwerus ac effeithlon.”

“Rydym yn credu’n gryf ein bod, trwy ein partneriaeth â Phrifysgol Bangor, wedi dod o hyd i’r allwedd i ddatblygu’r dechnoleg drawsnewidiol hon,” ychwanegodd Jak Bridges, Rheolwr Gwerthu.

“Rydym yn hynod ddiolchgar i Airbus a Llywodraeth Cymru am eu cefnogaeth i wireddu’r weledigaeth hon.”

Bwriedir i broject ATMS redeg tan ddiwedd 2026, gan arwain at arddangosiadau prototeip a fydd yn dangos potensial y dechnoleg o ran teithiau gofod yn y dyfodol.