Archif y mis

Mae Archif y Mis yn denu sylw myfyrwyr a staff at yr amrywiaeth o ddeunydd sydd ar gael yn yr Archifau a’r Casgliadau Arbennig. Yn benodol, mae’r ffotograffau o Fangor yn y gorffennol yn hynod o boblogaidd ac wedi bod yn sbardun i sawl sgwrs ar dudalennau Facebook y Brifysgol.

Pob mis, mae eitem yn cael ei dewis ar gyfer y slot misol. Mae’r ddogfen yn cael ei sganio a’i rhoi ar y we ochr yn ochr â thestun yn egluro cefndir hanesyddol yr eitem.

Chwefror 2017

Darlun, gan J.J. Dodd, yn portreadu pyllau nofio awyr agored Siliwen, a leolwyd gynt ym Mangor Uchaf.

Sefydlwyd y pyllau'n wreiddiol yn 1856 gan berchnogion preifat, a bu i'r Cyngor lleol eu prynu a'u hadnewyddu'n ddiweddarach ar ôl iddynt weld eu potensial fel atyniad i dwristiaid. Adeiladwyd cytiau newid a gwnaed addasiadau i ymyl y traeth er mwyn hwyluso nofio. Er eu bod yn boblogaidd â'r trigolion lleol, nid oeddent heb eu problemau. Oherwydd natur eu cynllun, cyfyngwyd ar eu defnydd i'r oriau o gwmpas penllanw, ac roedd amgylchedd naturiol Y Fenai yn golygu eu bod yn tueddu i hel mwd a llaid.  

Ar ôl i'r cytiau gael eu difrodi yn ystod storm yn 1899, penderfynodd y Cyngor gywiro'r problemau hyn ac, yn 1902, ail-agorodd y pyllau, gan gynnwys gwell cyfleusterau a chaniatáu’r arfer o nofio cymysg. 

Yn 1958, bu i ddirywiad yn niddordeb y cyhoedd a chynnydd mewn lefelau llygredd dŵr yn Y Fenai arwain at gau'r pyllau. Yn eu lle, comisiynodd y Cyngor gyfleuster dan do, wedi'i leoli ar Ffordd Garth, a agorodd i'r cyhoedd yn Hydref 1966, a lle saif hyd heddiw.

 Crewyd yr “Archif y Mis” yma gan Callum Parry.

Cliciwch ar y dolennau isod i weld y dogfennau sydd wedi ymddangos fel “Archif y Mis” yn y gorffennol.