Deddf Marchnadoedd Digidol, Cystadleuaeth a Defnyddwyr 2024 (Digital Markets, Competition and Consumers Act 2024) - beth mae gwahardd adolygiadau ffug yn ei olygu i'ch hawliau fel defnyddwyr ar-lein?

Yn yr oes ddigidol o brynu a gwerthu ar-lein, gall defnyddwyr (y rhai sy'n prynu cynhyrchion) deimlo ar goll mewn môr o gamwybodaeth a bargeinion camarweiniol. Mae'n hawdd cael eich dylanwadu gan yr hyn sy'n cael ei bostio ar-lein, gan egluro pa mor anhygoel a chwyldroadol yw’r cynnyrch sydd ar gael, sy'n perswadio defnyddwyr i estyn i'w pocedi unwaith eto. Fodd bynnag, rhaid gofyn, faint o'r hyn a welwn ar-lein sy'n ffug ac efallai bod gan y rhai sy'n hyrwyddo cynnyrch resymau anhysbys dros wneud hynny. Sut mae defnyddwyr yn cael eu hamddiffyn yn y maes cymhleth hwn o or-ddefnydd a phrynwriaeth?

Mae Deddf Marchnadoedd Digidol, Cystadleuaeth a Defnyddwyr, a gyflwynwyd yn 2024, wedi darparu deddfau llymach i'w dilyn gan y rhai sy'n ysgogi camymddygiad o'r fath. Bydd ffocws yr erthygl hon ar wahardd adolygiadau ffug a chudd â chymhelliant, a ddaeth i rym ym mis Ebrill 2025.

Beth yw adolygiadau ffug?

Pan fyddwn yn ystyried adolygiadau, efallai eich bod yn dychmygu cynnyrch wedi'i bostio ar-lein gydag adran oddi tano i bostio adolygiadau. Fodd bynnag, mae'r ddarpariaeth newydd hon hefyd yn cynnwys barn lafar, a allai fod wedi'i recordio a'i bostio ar TikTok, er enghraifft, neu gynrychiolaeth graffig, fel sgôr seren cynnyrch.

Diffinnir y term adolygiad ffug ei hun fel 'adolygiad defnyddiwr sy'n honni ei fod, ond nad yw, yn seiliedig ar brofiad gwirioneddol person'. Nid yw wedi'i gyfyngu i adolygiad cadarnhaol, a allai gamarwain defnyddwyr i brynu cynnyrch yn seiliedig ar brofiad ffug, ond hefyd adolygiadau negyddol a allai lywio defnyddwyr i ffwrdd o gynnyrch gwirioneddol ddefnyddiol.

Beth yw adolygiadau â chymhellion cudd?

Mae adolygiadau cudd â chymhellion yn fath arall o adolygiad sydd wedi'i wahardd yn ddiweddar. Mae'r mathau hyn o adolygiadau yn cyfeirio at y rhai sy'n cynnal yr adolygiad yn methu â datgelu budd y gallent fod wedi'i dderbyn yn gyfnewid am yr adolygiad. Gallai hyn fod ar ffurf cynhyrchion am ddim, cymhelliant ariannol neu ba bynnag brofiad a gawsant am ddim, fel aros mewn gwesty.

Mae'r mathau hyn o adolygiadau yn dod yn fwyfwy poblogaidd gan fod presenoldeb ar-lein 'dylanwadwyr' yn caniatáu i unigolion ennill symiau sylweddol o arian, yn aml heb adael eu hystafell wely neu eu tŷ. Fodd bynnag, mae'n anghyfreithlon i'r bobl hyn fethu â datgelu nad ydynt wedi gwneud yr adolygiad hwn yn seiliedig yn unig ar fwynhad gwirioneddol yn y cynnyrch, gan y gallant dderbyn arian neu gomisiwn gan unigolion sy'n credu bod eu hadolygiad cadarnhaol, ond nid bob amser yn onest.

Pam mae gwahardd adolygiadau ffug a chudd â chymhellion yn bwysig?

Nod y darpariaethau newydd hyn yw amddiffyn y defnyddiwr, a allai fod yn chi! Mae gan y ddau fath o adolygiad y duedd i fod yn gamarweiniol ac arwain defnyddwyr i brynu cynhyrchion na fyddent o reidrwydd yn eu prynu fel arall.

Mae hwn yn gam mawr i ddefnyddwyr yr 21ain ganrif a allai ddefnyddio cyfryngau cymdeithasol yn eiddgar, gan ei bod yn nodweddiadol dod ar draws adolygiadau lluosog mewn cyfnod byr wrth sgrolio, nad ydynt naill ai'n datgan eu bod wedi derbyn cymhelliant am eu hadolygiad cadarnhaol, adolygiadau negyddol sy'n anonest eu natur, ac adolygiadau a allai fod yn hollol ffug ar gyfer clickbait neu at ddibenion ymgysylltu eraill.

Sut fydd y rhai sy'n torri'r gyfraith yn cael eu herlyn?

Yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd (Competition and Markets Authority) yw'r corff llywodraethu sy'n anelu at amddiffyn hawliau defnyddwyr a gall ymchwilio'n uniongyrchol a chyhoeddi troseddau heb fynd â'r rhai sy'n atebol i'r llys yn gyntaf. Gallant gyhoeddi hysbysiadau torri rheolau, naill ai pan fo toriad yn debygol o ddigwydd, neu os yw un eisoes wedi digwydd. Gallant hefyd ddirwyo'r rhai sy'n atebol neu orchymyn i fusnesau ddarparu iawndal i ddefnyddwyr. Os yw'r drosedd yn ddifrifol, gall yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd weithredu erlyniad troseddol, a all gynnwys cosbau, a hyd yn oed carchar. Os yw busnesau'n gwrthod cydymffurfio, gallant ddioddef niwed hirdymor i'w henw da.

Nid yw defnyddwyr yn haeddu cael eu twyllo gan y rhai sy'n gwneud arian oddi ar eu optimistiaeth, ac felly mae'r gyfraith wedi cymryd safbwynt o anoddefgarwch ar y math hwn o ymddygiad. Dim ond 6 mis oed yw'r darpariaethau diweddaraf, felly nid yw eu heffaith wirioneddol i'w gweld eto, ond mae gan ddefnyddwyr y cysur o wybod bod eu hawliau'n cael eu hamddiffyn yn fwy nag o'r blaen.

Yma yn BULAC gallwn gynghori ar faterion defnyddwyr cyffredinol. Os hoffech apwyntiad ffoniwch 01248 388411 neu e-bostiwch bulac@bangor.ac.uk