Modiwl QCL-2271:
Amrywiaeth yn y Gymraeg

Ffeithiau’r Modiwl

Rhedir gan School of Languages, Literatures, Linguistics and Media

20 Credyd neu 10 Credyd ECTS

Semester 2

Trefnydd: Dr Peredur Webb-Davies

Amcanion cyffredinol

Mae’r modiwl hwn yn edrych yn fanwl ar faes sosioieithyddiaeth gyda ffocws ar yr iaith Gymraeg. Byddwn yn gwerthuso a chymharu astudiaethau clasurol Labovaidd ac ymchwil sosioieithyddol mwy diweddar, gan ganolbwyntio ar y cyd-destun Cymraeg yng Nghymru ond gan hefyd edrych yn fwy eang ar gymunedau eraill tebyg. Mae’r pynciau a fydd yn cael eu harchwilio’n cynnwys: Beth ydy nodweddion sylfaenol sosioieithyddiaeth? Beth ydy’r prif ddamcaniaethau am amrywiaeth iaith? Sut a pham y mae’r iaith Gymraeg yn amrywio? Beth ydy rôl oedran, rhyw a.y.y.b. yn amrywiaeth ieithyddol y Gymraeg? Sut mae tafodieithoedd y Gymraeg yn wahanol i’w gilydd? Sut mae’r iaith Gymraeg wedi newid dros y blynyddoedd? Sut mae amrywiaeth iaith mewn cymunedau dwyieithog yng Nghymru yn wahanol i gymunedau dwyieithog eraill y byd? Yn ogystal, bydd myfyrwyr yn ennyn sail gadarn mewn dulliau casglu a dadansoddi data sosioieithyddol, gan ddysgu am newidynnau, cymunedau lleferydd, a sut i ddadansoddi amrywiaeth iaith.

Pan fo hynny’n berthnasol bydd y modiwl hwn yn adeiladu ar ac yn datblygu’r sgiliau a’r wybodaeth a enillwyd yn QCL2245 (Ieithyddiaeth Gymraeg).

Amcanion:
1. Datblygu dealltwriaeth o wahanol agweddau methodolegol a moesegol o astudio sosioieithyddol.
2. Dysgu am y prif amcanion, ymdriniaethau a’r rhagdybiaethau damcaniaethol sy’n cael eu defnyddio mewn astudio sosioieithyddol.
3. Derbyn trosolwg o’r sefyllfaoedd sosioieithyddol yng Nghymru ac mewn cymunedau lleferydd Cymraeg eraill, a sut mae’r rhain yn amrywio neu’n debyg i gymunedau lleferydd eraill, gan roi ystyriaeth benodol o natur ddwyieithog Cymru a siaradwyr Cymraeg.
4. Dysgu sut i gasglu a dadansoddi data gan ddefnyddio methodolegau sosioieithyddol priodol.
5. Datblygu'r gallu i adolygu, synthesu, mantoli a chymharu’n feirniadol (gyda chymorth lle bo angen) llenyddiaeth empeiraidd berthnasol ym maes sosioeithyddiaeth.

Cynnwys cwrs

Bydd myfyrwyr yn dysgu am bynciau fel:

  1. Cyflwyniad i'r maes: beth ydy sosioieithyddiaeth?
  2. Sosioieithyddiaeth Labovaidd
  3. Oedran fel newidyn ieithyddol
  4. Rhyw fel newidyn ieithyddol
  5. Amrywiaeth cystrawennol yn y Gymraeg
  6. Sut i gasglu data sosioieithyddol
  7. Sut i ddadansoddi data sosioieithyddol
  8. Amrywiaeth mewn cyfnewid cod
  9. Amrywiaeth hanesyddol yn y Gymraeg a darllen Cymraeg Canol
  10. Amrywiaeth mewn agweddau hanesyddol ar y Gymraeg

Meini Prawf

ardderchog

Gradd A:
Gafael ardderchog ar brif nodweddion sosioieithyddol y Gymraeg. Gallu uchel mewn adnabod yr agweddau rhain mewn testunau llafar/ysgrifenedig. Yn gallu deall a thrafod agweddau damcaniaethol o theori sosioieithyddiaeth Labovaidd i safon ganolraddol uchel. Gallu uchel mewn dadansoddi amrywiaeth yn nodweddion y Gymraeg ar draws newidynnau ieithyddol ac allieithyddol. Gallu uchel mewn cymharu gwahanol nodweddion o ramadeg y Gymraeg dros amser. Yn arddangos meistrolaeth mewn dadansoddi agweddau geiriol a gramadegol o dafodieithoedd y Gymraeg. Yn dangos gallu ganolraddol uchel o ddatblygiad haneysddol y Gymraeg. Yn deall ac yn gallu defnyddio technegau casglu data sosioieithyddol i safon sylfaenol uchel. Yn gwneud defnydd ardderchog o arddull ysgrifennu academaidd ac yn dangos gallu uchel mewn cyflwyno syniadau a chysyniadau perthnasol mewn ffurf ysgrifienedig a llafar.

trothwy

Gradd D:
Gafael sylfaenol ar brif nodweddion sosioieithyddol y Gymraeg. Gallu cyfyngedig mewn adnabod yr agweddau rhain mewn testunau llafar/ysgrifenedig. Yn gallu deall a thrafod agweddau damcaniaethol o theori sosioieithyddiaeth Labovaidd i safon ganolraddol. Gallu cyfyngedig mewn dadansoddi amrywiaeth yn nodweddion y Gymraeg ar draws newidynnau ieithyddol ac allieithyddol. Gallu cyfyngedig mewn cymharu gwahanol nodweddion o ramadeg y Gymraeg dros amser. Yn arddangos gallu sylfaenol mewn dadansoddi agweddau geiriol a gramadegol o dafodieithoedd y Gymraeg. Yn dangos gallu ganolraddol sylfaenol o ddatblygiad haneysddol y Gymraeg. Yn deall ac yn gallu defnyddio technegau casglu data sosioieithyddol i safon sylfaenol. Yn gwneud defnydd sylfaenol o arddull ysgrifennu academaidd ac yn dangos gallu cyfyngedig mewn cyflwyno syniadau a chysyniadau perthnasol mewn ffurf ysgrifienedig a llafar.

da

Gradd B:
Gafael dda ar brif nodweddion sosioieithyddol y Gymraeg. Gallu mewn adnabod yr agweddau rhain mewn testunau llafar/ysgrifenedig. Yn gallu deall a thrafod agweddau damcaniaethol o theori sosioieithyddiaeth Labovaidd i safon ganolraddol dda. Gallu da mewn dadansoddi amrywiaeth yn nodweddion y Gymraeg ar draws newidynnau ieithyddol ac allieithyddol. Gallu da mewn cymharu gwahanol nodweddion o ramadeg y Gymraeg dros amser. Yn arddangos gallu mewn dadansoddi agweddau geiriol a gramadegol o dafodieithoedd y Gymraeg. Yn dangos gallu ganolraddol dda o ddatblygiad haneysddol y Gymraeg. Yn deall ac yn gallu defnyddio technegau casglu data sosioieithyddol i safon sylfaenol dda. Yn gwneud defnydd da o arddull ysgrifennu academaidd ac yn dangos gallu da mewn cyflwyno syniadau a chysyniadau perthnasol mewn ffurf ysgrifienedig a llafar.

Canlyniad dysgu

  1. Bydd myfyrwyr yn gallu dangos dealltwriaeth o wahanol agweddau methodolegol a moesegol o astudiaethau sosioieithyddol.

  2. Bydd myfyrwyr yn gallu dangos gwybodaeth gyffredinol o’r prif amcanion, ymdriniaethau a’r rhagdybiaethau damcaniaethol sy’n cael eu defnyddio mewn astudio sosioieithyddol.

  3. Bydd myfyrwyr yn gallu trafod gwahanol r sefyllfaoedd sosioieithyddol yng Nghymru ac mewn cymunedau lleferydd Cymraeg eraill, a sut mae’r rhain yn amrywio neu’n debyg i gymunedau lleferydd eraill, gan roi ystyriaeth benodol o natur ddwyieithog Cymru a siaradwyr Cymraeg.

  4. Bydd myfyrwyr yn gallu casglu a dadansoddi data gan ddefnyddio methodolegau sosioieithyddol priodol.

  5. Bydd myfyrwyr yn gallu adolygu, synthesu, mantoli a chymharu’n feirniadol (gyda chymorth lle bo angen) llenyddiaeth empeiraidd berthnasol ym maes sosioieithyddiaeth.

Dulliau asesu

Math Enw Disgrifiad Pwysau
TRAETHAWD Cwestiynau traethawd ar bwnc mewn sosioieithyddiaeth

Cwestiynau traethawd ar bynciau mewn sosioieithyddiaeth Gymraeg.

 60
ADDRODDIAD Adroddiad dadansoddi data sosioieithyddol

Byddwch yn derbyn data amrywiaeth ieithyddol Cymraeg a bydd angen i chi ateb cwestiynau am y data. Bydd hyn yn cynnwys dadansoddi'r data yn feintiol, creu tablau/graffiau, esbonio#r patrymau a welir, trafod y data yng ngolau'r theori, ayb.

 40

Strategaeth addysgu a dysgu

Oriau
Tutorial

Anogir myfyrwyr i weld eu darlithydd ar sail un-i-un yn ystod eu horiau swyddfa sy'n cael eu hysbysebu (neu drwy apwyntiad) er mwyn trafod materion sy'n ymwneud â chynnwys y modiwl, i gael eglurhad ar bynciau a hrafodaethau, ac i drafod adborth ar aseiniadau ac ymarferion dosbarth.

2
Lecture

Darlith 2 awr bob wythnos

 22
Seminar

Seminar 1 awr bob pythefnos

 5
Private study

Yn eu hamser eu hun, disgwylir i fyfyrwyr wneud darllen pellach, i fynd drwy'r deunyddiadu a drafodwyd yn y dosbarth ac i wneud ymchwil pellach ar y pynciau, ac i baratoi aseiniadau.

 149
Private study

Darllen penodol - bydd myfyrwyr yn derbyn darlleniadau angenrheidiol bob wythnos (o tua 2 awr) ar bwnc darlith yr wythnos honno (bydd rhai mewn Cymraeg a rhai mewn Saesneg).

 22

Sgiliau Trosglwyddadwy

  • Llythrennedd - Medrusrwydd mewn darllen ac ysgrifennu drwy amrywiaeth o gyfryngau
  • Rhifedd - Medrusrwydd wrth ddefnyddio rhifau ar lefelau priodol o gywirdeb
  • Defnyddio cyfrifiaduron - Medrusrwydd wrth ddefnyddio ystod o feddalwedd cyfrifiadurol
  • Hunanreolaeth - Gallu gweithio mewn ffordd effeithlon, prydlon a threfnus. Gallu edrych ar ganlyniadau tasgau a digwyddiadau, a barnu lefelau o ansawdd a phwysigrwydd
  • Archwilio - Gallu ymchwilio ac ystyried dewisiadau eraill
  • Adalw gwybodaeth - Gallu mynd at wahanol ac amrywiol ffynonellau gwybodaeth
  • Sgiliau Rhyngbersonol - Gallu gofyn cwestiynau, gwrando'n astud ar atebion a'u harchwilio
  • Dadansoddi Beirniadol & Datrys Problem - Gallu dadelfennu a dadansoddi problemau neu sefyllfaoedd cymhleth. Gallu canfod atebion i broblemau drwy ddadansoddiadau ac archwilio posibiliadau
  • Cyflwyniad - Gallu cyflwyno gwybodaeth ac esboniadau yn glir i gynulleidfa. Trwy gyfryngau ysgrifenedig neu ar lafar yn glir a hyderus.
  • Dadl - Gallu cyflwyno, trafod a chyfiawnhau barn neu lwybr gweithredu, naill ai gydag unigolyn neu mewn grwˆp ehangach

Sgiliau pwnc penodol

  • Understanding of the nature of bi/multilingualism - students will demonstrate familiarity with phenomena and findings relating to the nature of bilingual and multilingual individuals and communities.
  • Writing & scholarly conventions - students will be able to present data, argumentation, findings and references in written form in keeping with the conventions current in language science and English language studies.
  • Analysis & interpretation skills - students will be able to analyse, interpret data accurately, and draw appropriate conclusions based on the application of appropriate analytic and theoretical frameworks available in linguistics and English language studies.
  • Research skills - students will be able undertake independent research, involving formulating a research question, identifying and deploying appropriate linguistic methodology (theoretical or empirical) and data collection techniques (theoretical, experimental or field-based), and the selection and application of appropriate theoretical frameworks in order to adequately address the research question.
  • Evaluation & reflection - students will be able to critically evaluate a particular position, viewpoint or argument in relation to a specific area of investigation. They will be able to reflect on the efficacy of a particular approach, practice or performance, and moderate these as a consequence in order to achieve specific goals.
  • Effective communication - students will develop the ability to communicate effectively, appropriately and confidently, in a range of contexts, to different audience types, and making use of a range of supporting materials
  • Learning to learn - students will learn to reflect, modify and improve their learning strategies
  • Awareness of and appreciation for linguistic and cultural differences - students will develop an awareness of and an appreciation for the range and nature of linguistic and cultural diversity
  • Knowledge of the nature of language origins, change and use - students will demonstrate familiarity with phenomena and findings relating to the nature of language origins, the way language changes, and factors involved in and affecting language use.
  • Knowledge of the relationship between language and society, culture, and/or embodied experience - students will demonstrate detailed knowledge of phenomena and findings relating to the complex interdependent relationship between language, society culture and/or embodied experience.
  • Understanding of the nature and organization of language - students will demonstrate familiarity with observations and findings relating to various aspects of linguistic phenomena and organization.
  • Understanding the nature of commonalities and differences across languages - students will demonstrate familiarity with phenomena and findings relating to universals and diversity exhibited by and across languages.

Adnoddau

Cyrsiau sy’n cynnwys y modiwl hwn

Gorfodol mewn cyrsiau:

Opsiynol mewn cyrsiau: