Archif y mis: Chwefror 2019

Yn ystod 2019 byddwn yn dathlu “Blwyddyn Darganfod” ac yn achub ar y cyfle i:

• edrych ar unigolion arloesol sydd wedi gweithio ym meysydd awyrenneg, archaeoleg, mathemateg, astudiaethau Celtaidd a.y.y.b.
• ddod o hyd i wybodaeth am anturiaethwyr o Gymru sydd wedi teithio’r byd fel ymfudwyr neu genhadon
• ddarganfod mwy am yr adnoddau newydd a chyffrous sydd ar gael i ymchwilwyr yn yr Archifau a Chasgliadau Arbennig

Bydd y “Flwyddyn Darganfod” yn ein galluogi i adeiladu darlun amryliw o’n casgliadau – i gyflwyno ein cryfderau a’r hyn sy’n ein gwneud yn unigryw i sefydliadau eraill yng Nghymru.

Isaiah Brookes Jones a thudalen o’i ddyddiadur, 28 Medi 1905, gyda darlun bach o fynydd ia ger Labrador, Gogledd America (Llsgr Bangor 18343)

Isaiah Brookes Jones (1884–1907)

Ganed Isaiah Brookes Jones yn Llanfair Talhaearn, Sir Ddinbych a symudodd i fyw gyda’i fam i Fae Colwyn pan yn ifanc, wedi marwolaeth ei dad. Cafodd ei ysgogi i fod genhadwr yn ystod y diwygiad crefyddol yn 1904.

Cychwynodd ar ei waith fel cenhadwr ymysg y brodorion yn Lenore, talaith Manitoba, Canada ac yn Hydref 1907 symudodd i Winnipeg i astudio am radd mewn Diwinyddiaeth yng Ngholeg Wesley. Ymunodd â’r Y.M.C.A yno ym mis Tachwedd er mwyn iddo gael dysgu sut i nofio yn eu pwll nofio gan y byddai yn ofynol iddo fel cenhadwr allu teithio ar draws llyn Winnipeg mewn canŵ. Daethpwyd o hyd iddo wedi boddi yn y pwll nofio ar y 28ain o Dachwedd 1907. Roedd yn 23 mlwydd oed.

Mae’r casgliad yma’n cynnwys dyddiaduron manwl a ffraeth o’i fordaith o Lerpwl i Ganada a’i fywyd fel cenhadwr ymysg y Cree gyda chofnodion yn dyddio rhwng 1905–1907. Ceir hefyd peth gohebiaeth a thoriadau papurau newydd.

Mae’r archifau yn datgelu ei fod yn ŵr ifanc medrus â meddwl agored a pharodrwydd i flasu profiadau newydd, gydag awch i archwilio, darganfod a dysgu am ddiwylliannau gwahanol.

Crewyd yr “Archif y Mis” yma gan Elen Wyn Simpson, Archifydd

Cliciwch ar y dolennau isod i weld y dogfennau sydd wedi ymddangos fel “Archif y Mis” yn y gorffennol.