Er gwaethaf yr holl fesurau oedd gan y DU ar waith i geisio atal pobl â’r salwch rhag hedfan i’r DU, roedd bron pob awyren a brofwyd gennym yn cynnwys y firws, a’r rhan fwyaf o’r carthffosydd terfynol hefyd. Gallai hynny fod oherwydd bod pobl wedi datblygu symptomau ar ôl profi’n negyddol; neu yn osgoi'r system, neu am ryw reswm arall. Ond dangosodd fod methiant rheolaeth ffiniau yn y bôn o ran gwyliadwriaeth Covid.
Efallai y bydd ymchwil cynharach gan y tîm yn esbonio pam. Mewn arolwg barn o 2000 o oedolion, cyfaddefodd 23% o ymatebwyr eu bod wedi mynd ar awyren yn ôl i’r DU yn flaenorol wrth deimlo’n sâl. Gofynnodd yr arolwg hwnnw hefyd i ymatebwyr am eu harferion toiled ar deithiau awyren, a chanfuwyd y byddai 13% o unigolion sy'n dal taith awyren pellter byr yn debygol o ysgarthu ar yr awyren; gyda chyfran uwch i'w gweld mewn teithwyr pellter hir, sef tua 36% o'r cyfanswm. Yn seiliedig ar y wybodaeth hon, ynghyd â chyfraddau gollwng Covid, amcangyfrifodd y tîm pe bai samplo dŵr gwastraff yn cael ei sefydlu mewn meysydd awyr yn y dyfodol, gallai ddal 8-14% o achosion SARS-CoV-2 sy'n dod i mewn i'r DU trwy deithiau awyr.
Mae'r ymchwilwyr yn credu y gallai samplu dŵr gwastraff fod yn rhan o system gwyliadwriaeth clefydau heintus ar gyfer y DU yn y dyfodol. Gallai samplu yn y dyfodol hefyd nodi heintiau eraill, fel Norofeirws neu Enterofeirws, gan roi darlun cliriach o bosibl o ba bathogenau sy'n dod i mewn i'r wlad.
Y bwriad yw cael darlun cyffredinol i helpu systemau iechyd y DU i fod yn barod, neu, os yn bosibl, i gael rhybudd ymlaen llaw, o glefydau sy'n dod i'r amlwg. Ni fyddai’n ymarferol profi pob hediad sy’n cyrraedd, ond gallai cymryd dŵr gwastraff o’r rhai sy’n cyrraedd un derfynfa maes awyr a ddefnyddir ar gyfer teithiau pellter hir ddarparu amcangyfrif o’r clefydau sy’n dod i mewn i’r wlad.
"Ar hyn o bryd does gennym ni ddim syniad faint o bobl sy’n dod i mewn i’r wlad yn cario gwahanol glefydau, yn rhannol oherwydd nad oes unrhyw un eisiau cael eu profi yn y fan a’r lle. Mae monitro dŵr gwastraff yn rhoi cipolwg i ni o’r clefydau heintus y gall teithwyr eu cario wrth gyrraedd.
Mae’r papur‘Wastewater-based monitoring of SARS-CoV-2 at UK airports and its potential role in international public health surveillance’ yn cael ei gyhoeddi heddiw yn PLOS Global Public Health.
