Pam mae pobl yn aml yn cael eu dal gan y llanw? Project cydweithredol gyda’r RNLI

Pob blwyddyn, mae badau achub ac achubwyr bywyd yn achub cannoedd o fywydau ar y glannau oherwydd bod pobl yn cael eu dal gan y llanw. Mae cael eich dal gan y llanw yn achos sylweddol o ddigwyddiadau sy’n galw am gymorth gan fadau achub ac achubwyr bywyd, gyda dros 35,500 o bobl wedi cael cymorth a mwy na 200 o fywydau wedi'u hachub yn ystod y 5 mlynedd diwethaf; fodd bynnag, er gwaethaf ymdrechion gorau’r RNLI mae yna nifer o farwolaethau o hyd. Er mwyn lleihau nifer y digwyddiadau a all beryglu bywydau, mae angen gwell ddealltwriaeth o'r rhesymau pam mae pobl yn mynd i drafferthion ar yr arfordir. Rhoddodd y project sylw i hynny drwy ystyried canfyddiad pobl o’r llanw a’u dealltwriaeth ohono. Ein nod oedd helpu'r RNLI ddatblygu mesurau rhagofalus mwy pwrpasol, ac ymateb yn uniongyrchol i anghenion defnyddwyr yr arfordir yn ôl eu canfyddiadau hwythau. 

Ein man cychwyn oedd tuedd pobl i gyffredinoli ar sail eu profiad hwythau o’r llanw, heb sylweddoli y gall symudiadau’r llanw amrywio’n ddirfawr o’r naill le i’r llall ac ar adegau gwahanol. Yn rhan o’r gwaith hwn, gwnaethom archwilio beth yw'r camsyniadau cyffredin sy'n arwain at filiynau o blant, oedolion, trigolion a thwristiaid yn rhoi eu hunain mewn perygl ar ddamwain.

• Cyfathrebu helaeth rhwng yr RNLI ac academyddion
• Adolygu’r llenyddiaeth berthnasol
• Cyfweld unigolion a oedd wedi cael eu dal gan y llanw ac a achubwyd gan yr RNLI.
• Creu arolwg ar-lein cenedlaethol cynrychioladol a oedd yn asesu dealltwriaeth y cyhoedd o'r llanw, a'r gallu i ddehongli tabl llanw wrth ymweld â thraeth

• Datgelodd ein harolwg fod dros 15% o'r cyhoedd yn adrodd eu bod wedi cael eu dal gan y llanw, neu bron a bod wedi eu dal.
• Mae gan bedwar o bob deg o bobl ddiffyg gwybodaeth sylfaenol am y llanw: ei fod yn dod i mewn ddwywaith y dydd, bod y llanw yn yr un lleoliad yn codi ac yn gostwng ar wahanol adegau bob dydd, a bod faint mae’r llanw yn codi a gostwng yn amrywio ar draws gwahanol rannau o'r wlad.
• Roedd dros chwarter o'r cyhoedd ym Mhrydain ac Iwerddon yn cael trafferth darllen tabl llanw sylfaenol, a dim ond chwarter y rhai a gymerodd rhan oedd yn gallu cael gwybodaeth fwy cymhleth ohono. Yn aml, mae pobl yn camfarnu eu gallu eu hunain i ddarllen tabl llanw.
• Ymhlith y camsyniadau cyffredin a arweiniodd at gael eu dal gan y llanw oedd y llanw'n dod i mewn yn llawer cyflymach ac yn gryfach na'r disgwyl, ac yn aml o gyfeiriad gwahanol. Yn aml, mae pobl yn disgwyl y bydd y dŵr yn dod i’r lan mewn llinell syth, yn eithaf araf, gan eu galluogi i gerdded yn ôl at y banciau tywod pan fo angen. Fodd bynnag, yn anaml y bydd llif cyson i’r llanw a’r trai. Yn hytrach, bydd yn llifo'n ochrol i ddechrau ar hyd sianeli ac o amgylch y traethellau, a’u torri i ffwrdd o'r tir mawr a chael gwared ar y llwybrau diogel yn ôl i'r tir – a gall hynny ddigwydd yn gyflymach na’r disgwyl.
• Mae hyn yn dangos methiant cenedlaethol i ddeall yr amrywioldeb yn symudiad y llanw – un o agweddau mwyaf sylfaenol ar y cefnfor.
• Rydym yn awgrymu ystyried ychwanegu egwyddor hanfodol newydd at agenda Llythrennedd y Cefnfor, gyda'r nod o wella llythrennedd cymdeithasol o’r llanw a chydnabyddiaeth risg ar yr arfordir.