Sgipiwch i’r prif gynnwys
Home

Gwybodaeth ar gyfer:

  • Alumni
  • Ymgeiswyr
  • Myfyrwyr Presennol
  • Staff
  • Rhieni
  • Swyddi
  • Covid-19
  • English
Fy ngwlad:

Main Menu

    • Opsiynau Astudio
      • Hafan Astudio
      • Pam Astudio ym Mangor?
      • Astudiaethau Israddedig
      • Astudiaethau Ôl-raddedig Trwy Ddysgu
      • Ymchwil Ôl-raddedig
      • Cyrsiau Rhan-amser
      • Cyrsiau sy’n Cychwyn Fis Ionawr
      • Prentisiaethau Gradd
      • Astudio Dramor
      • Cyfleoedd Profiad Gwaith
    • Cyngor Astudio
      • Gwneud Cais
      • Wedi Gwneud Cais?
      • Ffioedd a Chyllid
      • Ysgoloriaethau a Bwrsariaethau
      • Paratoi ar gyfer y Brifysgol
    • Blas o Fangor
      • Dyddiau Agored ac Ymweliadau Ar-lein
      • Teithiau 360, Fideos a Mwy

    Dod o hyd i Gwrs

    Archebu Prospectws

    • Bywyd Myfyrwyr
      • Hafan Bywyd Myfyrwyr
      • Bangor a’r Ardal
      • Bywyd Cymdeithasol ac Adloniant
      • Llety
      • Clybiau a Chymdeithasau
      • Chwaraeon
      • Teithiau 360, Fideos a Mwy
    • Eich Profiad ym Mangor
      • Cefnogaeth i Fyfyrwyr
      • Sgiliau a Chyflogadwyedd
      • Astudio neu Gweithio Dramor
      • Ffioedd a Chyllid

    Proffiliau Myfyrwyr

    Gwyliwch ein Fideos

    • Ymchwil
      • Hafan Ymchwil
      • Ein Hymchwil
      • Ymchwil o fewn Ysgolion/Colegau Academaidd
      • Sefydliadau a Chanolfannau Ymchwil
      • Porth Ymchwil
      • Swyddfa Ymchwil, Arloesi ac Effaith
      • Ynni
      • Newyddion Ymchwil
    • Cyfleoedd Ymchwil Ôl-raddedig
      • Ymchwil Ôl-raddedig
      • Ysgol Ddoethurol
    • Digwyddiadau a Chyfleoedd Hyfforddi
      • Datblygu Ymchwilwyr
    • Y Brifysgol
      • Amdanom Ni
      • Ein Cenhadaeth
      • Strategaeth 2030
      • Adolygiad Blynyddol
      • Ein Lleoliad
      • Ysgolion Academaidd a Cholegau
      • Gwasanaethau a Chyfleusterau
      • Swyddfa’r Is-Ganghellor
      • Gweithio gyda Busnes
      • Gweithio gyda’r Gymuned
      • Cynaliadwyedd
      • Iechyd a Lles
      • Cysylltwch â Ni
    • Gweithio i Ni
      • Swyddi
    • Rheolaeth a Llywodraeth y Brifysgol
      • Polisïau a Gweithdrefnau’r Brifysgol
      • Datganiad ar Gaethwasiaeth a Masnachu Pobl
      • Rheolaeth a Llywodraethiant
    • Y Brifysgol a’r Gymuned
      • Pontio
      • Cyfleusterau Chwaraeon
      • Cyfleusterau Cynadleddau
      • Llefydd i Fwyta ac Yfed
      • Digwyddiadau Cyhoeddus
      • Ehangu Mynediad
      • Gwasanaethau i Ysgolion
    • Gwasanaethau Busnes
      • Hafan Gwasanaethau Busnes
    • Hwb Cydweithredu
      • Cyllid ar gyfer Cydweithio, Ymchwil a Datblygu ac Arloesi
      • Cyfleusterau a Rhwydweithiau Busnes
      • Ymgynghoriaeth, Arbenigedd a Gwybodaeth Arbenigol
      • Eiddo Deallusol a Masnacheiddio
      • Lleoliadau Myfyrwyr ac Interniaethau Mewn Busnes a Menter
      • Hyfforddiant a Datblygiad Proffesiynol Parhaus
      • Prentisiaethau Gradd
      • Hwb Cydweithredu
    • Cynadleddau a Chiniawa Busnes
      • Cyfleusterau a Rhwydweithiau Busnes
      • Ciniawa Busnes
    • Cysylltiadau
      • Swyddfa Ymchwil, Arloesi ac Effaith
      • Cysylltwch â Ni
    • Newyddion
      • Newyddion Cyfredol
      • Newyddion Ymchwil
      • Newyddion Myfyrwyr
    • Digwyddiadau
      • Digwyddiadau

    • Opsiynau Astudio
      • Hafan Astudio
      • Pam Astudio ym Mangor?
      • Astudiaethau Israddedig
      • Astudiaethau Ôl-raddedig Trwy Ddysgu
      • Ymchwil Ôl-raddedig
      • Cyrsiau Rhan-amser
      • Cyrsiau sy’n Cychwyn Fis Ionawr
      • Prentisiaethau Gradd
      • Astudio Dramor
      • Cyfleoedd Profiad Gwaith
    • Cyngor Astudio
      • Gwneud Cais
      • Wedi Gwneud Cais?
      • Ffioedd a Chyllid
      • Ysgoloriaethau a Bwrsariaethau
      • Paratoi ar gyfer y Brifysgol
    • Blas o Fangor
      • Dyddiau Agored ac Ymweliadau Ar-lein
      • Teithiau 360, Fideos a Mwy

    Dod o hyd i Gwrs

    Archebu Prospectws

    • Bywyd Myfyrwyr
      • Hafan Bywyd Myfyrwyr
      • Bangor a’r Ardal
      • Bywyd Cymdeithasol ac Adloniant
      • Llety
      • Clybiau a Chymdeithasau
      • Chwaraeon
      • Teithiau 360, Fideos a Mwy
    • Eich Profiad ym Mangor
      • Cefnogaeth i Fyfyrwyr
      • Sgiliau a Chyflogadwyedd
      • Astudio neu Gweithio Dramor
      • Ffioedd a Chyllid

    Proffiliau Myfyrwyr

    Gwyliwch ein Fideos

    • Ymchwil
      • Hafan Ymchwil
      • Ein Hymchwil
      • Ymchwil o fewn Ysgolion/Colegau Academaidd
      • Sefydliadau a Chanolfannau Ymchwil
      • Porth Ymchwil
      • Swyddfa Ymchwil, Arloesi ac Effaith
      • Ynni
      • Newyddion Ymchwil
    • Cyfleoedd Ymchwil Ôl-raddedig
      • Ymchwil Ôl-raddedig
      • Ysgol Ddoethurol
    • Digwyddiadau a Chyfleoedd Hyfforddi
      • Datblygu Ymchwilwyr
    • Y Brifysgol
      • Amdanom Ni
      • Ein Cenhadaeth
      • Strategaeth 2030
      • Adolygiad Blynyddol
      • Ein Lleoliad
      • Ysgolion Academaidd a Cholegau
      • Gwasanaethau a Chyfleusterau
      • Swyddfa’r Is-Ganghellor
      • Gweithio gyda Busnes
      • Gweithio gyda’r Gymuned
      • Cynaliadwyedd
      • Iechyd a Lles
      • Cysylltwch â Ni
    • Gweithio i Ni
      • Swyddi
    • Rheolaeth a Llywodraeth y Brifysgol
      • Polisïau a Gweithdrefnau’r Brifysgol
      • Datganiad ar Gaethwasiaeth a Masnachu Pobl
      • Rheolaeth a Llywodraethiant
    • Y Brifysgol a’r Gymuned
      • Pontio
      • Cyfleusterau Chwaraeon
      • Cyfleusterau Cynadleddau
      • Llefydd i Fwyta ac Yfed
      • Digwyddiadau Cyhoeddus
      • Ehangu Mynediad
      • Gwasanaethau i Ysgolion
    • Gwasanaethau Busnes
      • Hafan Gwasanaethau Busnes
    • Hwb Cydweithredu
      • Cyllid ar gyfer Cydweithio, Ymchwil a Datblygu ac Arloesi
      • Cyfleusterau a Rhwydweithiau Busnes
      • Ymgynghoriaeth, Arbenigedd a Gwybodaeth Arbenigol
      • Eiddo Deallusol a Masnacheiddio
      • Lleoliadau Myfyrwyr ac Interniaethau Mewn Busnes a Menter
      • Hyfforddiant a Datblygiad Proffesiynol Parhaus
      • Prentisiaethau Gradd
      • Hwb Cydweithredu
    • Cynadleddau a Chiniawa Busnes
      • Cyfleusterau a Rhwydweithiau Busnes
      • Ciniawa Busnes
    • Cysylltiadau
      • Swyddfa Ymchwil, Arloesi ac Effaith
      • Cysylltwch â Ni
    • Newyddion
      • Newyddion Cyfredol
      • Newyddion Ymchwil
      • Newyddion Myfyrwyr
    • Digwyddiadau
      • Digwyddiadau

Gwybodaeth ar gyfer:

  • Alumni
  • Ymgeiswyr
  • Myfyrwyr Presennol
  • Staff
  • Rhieni
  • Swyddi
  • Covid-19
Fy ngwlad:

Search

Close

Breadcrumb

  • English

Rhannwch y dudalen hon
  • Twitter
  • Facebook
  • LinkedIn

Mae dysgu rhythmau iaith yn fodd i ddod yn siaradwyr rhugl

Wrth i Gymru wynebu gostyngiad yn nifer y siaradwyr Cymraeg, mae'n bwysicach nac erioed bod dysgwyr y Gymraeg yn llwyddo i ddatblygu'n siaradwyr Cymraeg rhugl.

Un o'r rhwystrau i ruglder yw'r anhawster y caiff dysgwyr y Gymraeg i gynhyrchu seiniau'r iaith, nid yn unig "ll" ac "ch" a seiniau eraill sy'n estron i glustiau Seisnig, ond hefyd acen a rhythm yr iaith, sy'n wahanol i rai'r Saesneg ac ieithoedd eraill.

Ceir llawer o wahaniaethau cynnil yn acenion a rhythmau gwahanol ieithoedd a gall siaradwyr iaith gyntaf a phobl ddwyieithog yn eu hatgynhyrchu heb sylweddoli eu bod yn gwneud hynny. Gall atgynhyrchu'r rhythmau hyn fod yn anodd iawn i ddysgwyr a gall fod yn rhwystr gwirioneddol i ddysgu ail iaith yn llwyddiannus, ac mae'n ei gwneud yn anos i siaradwyr iaith gyntaf ddeall dysgwyr yn siarad.

Efallai bod siaradwyr Cymraeg yn sylweddoli bod y pwyslais ym mwyafrif y geiriau Cymraeg ar y sillaf olaf ond un, ac efallai y dywedir hynny wrth ddysgwyr, ond yr hyn efallai na fydd siaradwyr Cymraeg yn ei ddeall yw bod y pwyslais yn cael ei greu mewn ffordd hollol wahanol i'r ffordd y mae'r Saesneg yn rhoi pwyslais ar sillaf.  Mae hyn yn ei gwneud yn anos i ddysgwyr adnabod ac atgynhyrchu'r rhythm fel y dylent wrth siarad Cymraeg.

Yn y Saesneg, caiff y pwyslais ei greu'n bennaf trwy draw, lefel y llais a hyd y llafariad. Yn y Gymraeg, caiff y pwyslais ei greu trwy ymestyn y gytsain sy'n dilyn y sillaf lle ceir yr acen.

Gan ddefnyddio'r enghraifft hon fel model, mae arbenigwr ym Mhrifysgol Bangor yn ymchwilio i weld ai anhawster clywedol, sef anhawster clywed y pwyslais mewn gair, anhawster mecanyddol, sef anhawster atgynhyrchu sain a rhythm iaith, ynteu anhawster cofio'r seiniau hynny'n gywir sy'n gyfrifol am hyn.

Bydd canfyddiadau'r ymchwil a gyllidir gan yr Academi Brydeinig ac a gynhelir gan Ineke Mennen, Athro Ieithyddiaeth ym Mhrifysgol Bangor, yn cyfrannu at y ddealltwriaeth ynglŷn â sut mae oedolion yn dysgu ail iaith a pha agweddau sy'n peri anhawster iddynt.

Wrth gwrs, wrth ddeall beth sy'n peri anhawster, daw ateb i'r broblem.

Meddai'r Athro Mennen: "Efallai y byddwn yn canfod bob y broblem yn deillio o anhawster cadw sain benodol yn y cof, fel y byddwn ni, neu bobl eraill, yn gallu creu adnoddau dysgu amlgyfrwng y gellid eu defnyddio i gynorthwyo dysgwyr i adnabod rhythmau ac acenion penodol, ac ymarfer eu hatgynhyrchu.

Meddai Ifor Gruffydd, Cyfarwyddwr Canolfan Cymraeg i Oedolion Gogledd Cymru ym Mhrifysgol Bangor, sy'n cynnig dosbarthiadau Cymraeg i oedolion ledled gogledd Cymru:
"Rydym yn llwyr gydnabod pwysigrwydd sicrhau bod cyrsiau Cymraeg i Oedolion yn ymgorffori'r ymchwil ddiweddaraf am gaffael iaith, nid yn unig er mwyn bodloni anghenion dysgwyr heddiw, ond hefyd er mwyn sicrhau bod ein dulliau dysgu a chynnwys ein cyrsiau mor effeithiol â phosib.  Rydym yn ffodus yn y Ganolfan Cymraeg i Oedolion o fod yn rhan o'r brifysgol, gan ein bod yn gallu gweithio gydag ymchwilwyr academaidd ac elwa o ymchwil blaengar ac arloesol a'i ymgorffori yn ein cyrsiau.  Mae'r ymchwil diweddaraf hwn yn cynnig cyfle cyffrous i ni at y dyfodol, yn enwedig wrth ddatblygu adnoddau electronig newydd i ddysgwyr."

Esboniad o'r enghreifftiau sain

Yn yr enghraifft gyntaf byddwch yn clywed siaradwr Saesneg iaith gyntaf yn dweud y gair ‘cannon’. Byddwch yn clywed yn glir iawn bod yr acen ar y sillaf gyntaf (canon). Mae'r traw yn amlwg yn uwch yn y sillaf gyntaf, mae'r llafariad yn hwy, ac mae'n uwch na'r ail sillaf.

Yn yr ail enghraifft, byddwch yn clywed y gair ‘canol’. Mae'r synau yn y gair hwn yn debyg iawn i'r synau yn y gair Saesneg 'canon' a glywsom ynghynt. Mae'r acen ar y sillaf gyntaf yn y gair hwn hefyd (gan fod yr acen ym mwyafrif y geiriau Cymraeg ar y sillaf olaf ond un). Ond mae'r hyn rydym yn ei glywed yn wahanol iawn i'r Saesneg. Mae'r traw yr un mor uchel neu ychydig yn uwch yn yr ail sillaf. Mae'r llafariad yn yr ail sillaf ddiacen yr un mor hir â'r llafariad yn y sillaf (acennog) gyntaf. Ac mae'r sillafau yr un mor uchel

Mae hyn yn dangos yn amlwg bod y ffordd y mae'r Gymraeg yn dynodi pwyslais (acen) ar sillaf mewn gair yn wahanol iawn i'r modd y mae'r Saesneg yn dynodi pwyslais.

Mae'n rhaid bod hyn yn anodd i siaradwyr Saesneg iaith gyntaf ei wneud pan fyddant yn dysgu Cymraeg fel ail iaith. Hyd yn oed pan ddywedir wrthynt fod yr acen ym mwyafrif y geiriau Cymraeg ar y sillaf olaf ond un, nid oes neb yn dweud wrthynt fod y  ffordd y mae'r Gymraeg yn dynodi acen yn wahanol hefyd. Er mwyn eu helpu, byddwn yn defnyddio ffeiliau sain lle rydym yn gorbwysleisio'r gwahaniaethau hyn er mwyn eu helpu i'w clywed, ac er mwyn eu helpu yn y pen draw i'w hail-greu mewn ffordd sy'n debyg i siaradwyr Cymraeg iaith gyntaf.

Yn y enghraifft nesaf, rydym wedi byrhau'r  /s/ yn y gair ‘mesen’. Gofynnir i'r gwrandäwr gymharu'r sain â’r enghraifft  nesaf sydd â synau o'r un hyd â'r rhai a gynhyrchir gan siaradwyr Cymraeg iaith gyntaf. Yn yr achos hwn, mae'r siaradwr Cymraeg yn dod o Sir Gaerfyrddin.

Dyddiad cyhoeddi: 2 Rhagfyr 2014

Hafan

  • Newyddion
    • Newyddion Cyfredol
    • Archif Newyddion
    • Digwyddiadau
Hafan

Dilynwch Ni

  • Twitter
  • Facebook
  • Instagram
  • Youtube
  • LinkedIn

Prifysgol Bangor

Bangor, Gwynedd, LL57 2DG, UK

+44 (0)1248 351151

Cysylltwch â Ni

Ymweld â’r Brifysgol

Mapiau a Chyfarwyddiadau Teithio

Polisi

  • Cydymffurfiaeth Gyfreithiol
  • Datganiad Deddf Caethwasiaeth Modern 2015
  • Datganiad Hygyrchedd Prifysgol Bangor
  • Polisi Iaith Gymraeg
  • Preifatrwydd a Chwcis
Map

Mae Prifysgol Bangor yn Elusen Gofrestredig: Rhif 1141565

© 2020 Prifysgol Bangor