Modiwl XTC-4311:
Ast Proff Addysgeg a Craidd (A
Professional, Pedagogical and Core Studies (ALN) Cymraeg 2025-26
XTC-4311
2025-26
School of Education
Module - Semester 1 & 2
30 credits
Module Organiser:
Arwyn Roberts
Overview
Mae'r modiwl hwn yn cyflwyno elfennau hanfodol addysgu a dysgu ac yn rhoi'r offer i Athrawon Cyswllt i ddeall sut mae addysg yn cael ei chynllunio, ei chyflwyno a'i gwerthuso. Bydd y ffocws ar yr ystafell ddosbarth i ddechrau, ac yna bydd yn edrych ar sut mae ysgolion yn cynllunio ac yn cyflwyno'r cwricwlwm o fewn cyd-destun cenedlaethol. Bydd Athrawon Cyswllt yn archwilio niwroamrywiaeth, ei effaith ar ddysgwyr a ffyrdd o fynd i'r afael ag anghenion dysgwyr.
Bydd Athrawon Cyswllt yn astudio pwysigrwydd mynd i'r afael ag anghenion dysgwyr o fewn y Pedwar Diben Dysgu, yn datblygu dealltwriaeth o sut mae'r cwricwlwm wedi'i strwythuro o amgylch y chwe Maes Dysgu a Phrofiad, ac yn cael y cyfle i brofi cynllunio cwricwlwm mewn ysgolion lleoli.
Bydd nodau a dibenion cyffredinol y modiwl yn galluogi AC i:
• Fyfyrio'n feirniadol ar reolaeth effeithiol yn yr ystafell ddosbarth, trefnu, cynllunio ac asesu ar gyfer addysgu a dysgu;
•Ddatblygu dealltwriaeth o gyd-destun, hanes ac amrywiaeth lleoliadau addysgol Cymru;
•Ddatblygu dealltwriaeth o sut i gynllunio ar gyfer cynhwysiant, ADY (Anghenion Dysgu Ychwanegol) a deall cyfrifoldebau statudol athrawon; cynnwys diogelu a defnyddio llais y disgybl;
•Ddangos sut mae'r cynnwys yn cael ei gyfateb i'r Safonau Proffesiynol ar gyfer Addysgu ac Arweinyddiaeth a datblygu dealltwriaeth o sut mae hyn yn llywio datblygiad AC wrth addysgu'r Cwricwlwm i Gymru;
• I nodi sut y gellir integreiddio Cymraeg sy'n bwnc-benodol wrth addysgu;
• Datblygu sgiliau’r iaith Gymraeg a chydnabod eu cynnydd drwy gydol y cwrs gan ddefnyddio ystod o asesiadau ffurfiannol a chrynodol pwrpasol;
• Archwilio'r defnydd effeithiol o addysgu trawsgwricwlaidd a thechnoleg ar gyfer dysgu'n ddiogel ac yn greadigol.
Yn y modiwl hwn, bydd AC yn cael eu hannog i werthuso ymchwil gyfredol yn feirniadol a chynnig dehongliadau gwreiddiol ar y theori ddiweddaraf. Bydd y cynnwys yn cael ei gyflwyno mewn ffordd a fydd yn annog AC i feistroli gwybodaeth gymhleth ac arbenigol o dystiolaeth addysgol, a’i chymhwyso yn y dosbarth
Bydd AC yn astudio nodau ac amcanion addysg ddwyieithog o wahanol safbwyntiau, i gynnwys y materion penodol sy'n gysylltiedig ag asesu dwyieithrwydd, a'r canlyniadau disgwyliedig a realistig ar gyfer gwahanol fathau o ddysgwyr dwyieithog.
Bydd AC yn dysgu addysgeg dwyieithog sy'n benodol i'r pwnc, ochr yn ochr â'r rhai sydd â chais mwy cyffredinol (gan gynnwys traws-ieithu a thrafod unieithog/dwyieithog).
Bydd rhwystrau i ddysgu yn cael eu harchwilio'n feirniadol gyda sylw penodol yn cael ei roi i anghenion dysgu ychwanegol (ADY) ac effaith tlodi ar gyrhaeddiad. Archwilir syniadau cydraddoldeb yn feirniadol, gan ystyried ffactorau diwylliannol, ieithyddol, crefyddol ac economaidd-gymdeithasol amrywiol.
Bydd AC yn archwilio mentrau i hyrwyddo iechyd a lles pob plentyn fel y gallant ddatblygu fel dinasyddion moesegol a gwybodus yng Nghymru a'r byd ehangach. Trwy ymgysylltu â llais y disgybl, bydd AC yn archwilio'n feirniadol effaith y mentrau hyn yn ymarferol i wella ac ymgorffori darpariaeth a phrofiad disgyblion.
Ystafelloedd Dosbarth Cynhwysol; Egwyddorion ymarfer sy'n canolbwyntio ar y person; Cyflwyniad i'r Cod a'r Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol, ei bwrpas, ei ethos, a chyfrifoldeb ymarferwyr addysgu; Dylunio Cyffredinol ar gyfer Dysgu.
Rôl y Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol (ALNCo), lleoliadau ysgol, gweithio gyda Chynorthwywyr Addysgu a gweithwyr cymorth eraill.
Ystyriaeth o faterion ADY penodol gan gynnwys Anhwylder Sbectrwm Awtistig a Dyslecsia; Defnydd iaith cywir; Cyffredinolrwydd CSA; Labeli a dosbarthiadau diagnostig; Persbectifau damcaniaethol: Damcaniaeth y Meddwl, Swyddogaeth Weithredol, Cydlyniant Canolog; Galluoedd dysgu ac Anawsterau; Astudiaeth achos a thrafodaeth seminar; Strategaethau Ystafell Ddosbarth; Anawsterau Synhwyraidd; Adnoddau; Dyslecsia fel ADP yn yr Ystafell Ddosbarth; Cylch dieflig straen; Dulliau Addysgu Ymarferol.
Yn ystod diwrnodau ysgol arweiniol, bydd ffocws ar: • Datblygu cyfathrebu a chefnogaeth i ddysgwyr niwroamrywiol; • Niwroamrywiaeth ac ymddygiad ar gyfer dysgu; • Niwroamrywiaeth mewn dysgwyr ag anghenion cymhleth; • Ysgrifennu CDUau i gefnogi dysgwyr niwroamrywiol; • Gweithio gyda theuluoedd dysgwyr niwroamrywiol; • Gweithio gydag asiantaethau sy'n cefnogi dysgwyr niwroamrywiol.
Mae'r modiwl yn cyd-fynd â'r Safonau Proffesiynol ar gyfer Addysgu ac Arweinyddiaeth yng Nghymru,
Byddwch yn astudio:
•Ystod o ddamcaniaethau dysgu cadarn (e.e. Piaget, Vygotsky, Dewey, Bruner, Hattie, Dweck) sy'n rhoi'r offer dadansoddol i chi werthuso dysgu a chysyniadau addysgeg yn feirniadol yn eu cyd-destun. Edrychir ar ddimensiynau cymdeithasol, diwylliannol, gwybyddol a seicolegol dysgu gan eich galluogi i ddadansoddi dysgu yn effeithiol ac adfyfyrio ar eich ymarfer eich hun;
•Bydd cysyniadau rheolaeth dosbarth yn llywio'ch cynllunio a sicrhau bod eich ymarfer a'ch adfyfyrio yn seiliedig ar ymchwil, theori a thystiolaeth. Ystyrir natur tystiolaeth a gwybodaeth gan eich galluogi i werthuso effaith eich gweithredoedd ar ddysgu mewn cyd-destun;
•Asesu a gwahanol ffyrdd o'i ddefnyddio; er enghraifft: holi effeithiol; cynllunio cwricwlwm yn y tymor byr a chanolig; rhoi gwybodaeth i rieni; tystiolaeth ymchwil ac ymholi proffesiynol; arholiadau cyhoeddus a phrofion statudol;
•Bydd dogfennau a chynllun cwricwlwm yn cael eu hastudio ar lefel polisi, o safbwynt ymchwil ac ar lefel profiadau disgyblion er mwyn datblygu ymwneud beirniadol ag arfer cyfredol, datblygiadau trawsgwricwlaidd a chynlluniau newydd (e.e. llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol);
•Treftadaeth arbennig lleoliadau addysgol, polisi a diwylliant Cymru ac ymwneud yn feirniadol ac yn gydweithredol o ran sut mae'n dylanwadu ar gyd-destunau lleol a phrofiadau disgyblion;
•Swyddogaeth llais disgyblion o ran eich galluogi i werthfawrogi hawliau plant ac ymateb i anghenion pob dysgwr. Edrychir yn fanwl ar yr holl gysyniadau perthnasol ynghylch diogelu; e.e. polisïau ysgol; diogelu ar-lein i chi a dysgwyr yn yr ysgol; agweddau moesegol ymchwil athrawon; amddiffyn plant; cam-drin posibl a lles;
•Y dylanwadau cymdeithasol, diwylliannol, emosiynol a phersonol cymhleth ar ddysgwyr o safbwynt damcaniaethol a sut y caiff hyn ei gymhwyso'n ymarferol. Bydd hyn yn eich galluogi i roi sylw i anghenion pob dysgwr yn yr ystafell ddosbarth. Edrychir yn feirniadol ar syniadau'n ymwneud â thegwch, gan ystyried ffactorau diwylliannol, ieithyddol, crefyddol ac economaidd-gymdeithasol amrywiol;
•Byddwch yn datblygu eich defnydd o'r Gymraeg; o ddechreuwyr, a fydd yn meistroli ymadroddion bob dydd, i siaradwyr rhugl a fydd yn mireinio eu sgiliau ysgrifennu. Astudir proffiliau ieithyddol amrywiol Gogledd Cymru, a bydd disgwyliadau o ran defnyddio'r Gymraeg yn cael eu cyflwyno yn unol â pholisi Llywodraeth Cymru;
-
ADY, Cynhwysiant a Gwahaniaethu. Bydd rhwystrau i ddysgu yn cael eu harchwilio'n feirniadol gyda sylw arbennig i anghenion dysgu ychwanegol (ADY) ac effaith tlodi ar gyrhaeddiad. Ystafelloedd Dosbarth Cynhwysol; Egwyddorion ymarfer sy'n canolbwyntio ar y person; Cyflwyniad i'r Cod a'r Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol, ei bwrpas, ei ethos, a chyfrifoldeb ymarferwyr addysgu; Dylunio Cyffredinol ar gyfer Dysgu. Rôl y Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), lleoliadau ysgol, gweithio gyda Chynorthwywyr Addysgu a gweithwyr cymorth eraill. Bydd syniadau am degwch yn cael eu harchwilio'n feirniadol, gan ystyried ffactorau diwylliannol, ieithyddol, crefyddol a chymdeithasegol-economaidd amrywiol.
-
Niwroamrywiaeth. Anhwylder Sbectrwm Awtistig a Dyslecsia; Defnydd iaith cywir; Cyffredinolrwydd CSA; Labeli a dosbarthiadau diagnostig; Persbectifau damcaniaethol: Damcaniaeth y Meddwl, Swyddogaeth Weithredol, Cydlyniant Canolog; Galluoedd ac Anawsterau Dysgu; Astudiaeth achos a thrafodaeth seminar; Strategaethau Ystafell Ddosbarth; Anawsterau Synhwyraidd; Adnoddau; Dyslecsia fel ADP yn yr Ystafell Ddosbarth; Cylch dieflig straen; Dulliau Addysgu Ymarferol. Bydd ffocws ar: • Datblygu cyfathrebu a chefnogaeth i ddysgwyr niwroamrywiol; • Niwroamrywiaeth ac ymddygiad ar gyfer dysgu; • Niwroamrywiaeth mewn dysgwyr ag anghenion cymhleth; • Ysgrifennu CDUau i gefnogi dysgwyr niwroamrywiol; • Gweithio gyda theuluoedd dysgwyr niwroamrywiol; • Gweithio gydag asiantaethau sy'n cefnogi dysgwyr niwroamrywiol.
Bydd anghenion amrywiol yr holl Athrawon Cyswllt yn cael eu trafod o safbwyntiau ieithyddol, diwylliannol a pholisi. Bydd yr holl Athrawon Cyswllt yn datblygu eu defnydd o'r iaith Gymraeg; o ddechreuwyr i siaradwyr rhugl sy'n dymuno gwella eu sgiliau ysgrifennu. Bydd proffiliau ieithyddol amrywiol Gogledd Cymru yn cael eu hastudio a bydd disgwyliadau o ran defnyddio'r iaith Gymraeg yn cael eu cyflwyno yn unol â pholisi Llywodraeth Cymru;
Bydd yr holl gynnwys ac asesiadau yn datblygu sgiliau meddwl yr Athrawon Cyswllt, gan eu galluogi i gyfleu dadleuon a damcaniaethau cymhleth i ystod o gynulleidfaoedd.
Mae'r modiwl yn cyd-fynd â'r Safonau Proffesiynol ar gyfer Addysgu ac Arweinyddiaeth yng Nghymru, ac yn darparu sgaffald ar gyfer arddangos y safonau ar waith gan yr Athrawon Cyswllt. Yn ogystal, mae llinynnau llythrennedd ymchwil, datblygu sgiliau academaidd craidd a meta-wybyddiaeth yn llywio'r modiwl drwyddo draw.
Assessment Strategy
Boddhaol (C) Bydd yr holl amcanion dysgu wedi'u cyflawni i lefel foddhaol.Bydd gwybodaeth a dealltwriaeth o gynnwys y modiwl yn cael ei ategu gan ystod foddhaol o theori , ymarfer ac ymchwil.Bydd ymgeiswyr wedi dangos tystiolaeth foddhaol o ddadansoddiad beirniadol wrth fyfyrio ar addysgu a dysgu.Bydd myfyrwyr wedi datblygu eu sgiliau astudio i safon foddhaol a byddant yn gallu cyfathrebu i safon foddhaol mewn cyd-destun proffesiynol ac academaidd. Da (B) Bydd mwyafrif yr amcanion dysgu wedi'u cyflawni i lefel dda. Gall rhagoriaeth mewn rhai canlyniadau dysgu gydbwyso cyrhaeddiad boddhaol mewn eraill.Bydd gwybodaeth a dealltwriaeth dda o gynnwys y modiwl yn cael ei ategu gan ystod dda o lenyddiaeth theori, ymarfer ac ymchwil.Bydd ymgeiswyr yn darparu dadansoddiad beirniadol da wrth fyfyrio ar ystod sylweddol o arddulliau addysgu a dysgu.Bydd myfyrwyr wedi datblygu eu sgiliau astudio i safon dda a byddant yn gallu cyfathrebu i safon dda mewn cyd-destun proffesiynol ac academaidd. Ardderchog (A) Bydd mwyafrif yr amcanion dysgu wedi'u cyflawni i lefel ragorol a bydd yr holl ganlyniadau dysgu o leiaf yn dda.Bydd gwybodaeth a dealltwriaeth ddofn o gynnwys y modiwl yn cael ei ategu gan ystod eang o theori, ymarfer ac ymchwil.Bydd ymgeiswyr yn darparu dadansoddiad beirniadol rhagorol wrth fyfyrio ar ystod eang o arddulliau addysgu a dysgu.Bydd myfyrwyr wedi datblygu eu sgiliau astudio i safon ragorol a byddant yn gallu cyfathrebu i safon ragorol mewn cyd-destun proffesiynol ac academaidd.
Learning Outcomes
- Archwilio'n feirniadol amrywiaeth o ddamcaniaethau, polisïau ac ymchwil ym myd addysg, gan gynnwys addysgu a dysgu, dilyniant a chymhelliant disgyblion, a datblygiad cymdeithasol a seicolegol.
- Archwilio'n feirniadol sut mae gwahaniaethu yn yr ystafell ddosbarth yn effeithio ar gynhwysiant a'r rhai ag ADY gan ystyried polisi, ymchwil, theori a phrofiadau yn yr ysgol.
- Astudio iaith, hanes a diwylliant Cymru yn feirniadol o safbwynt polisi, ymchwil, theori a phrofiadau yn yr ysgol.
- Dadansoddi’r cysyniad o les dysgwyr yn feirniadol, gan gynnwys llais y disgybl a diogelu, o safbwyntiau polisi, ymchwil, theori a phrofiadau yn yr ysgol
Assessment method
Essay
Assessment type
Summative
Description
Y Portffolio Cymraeg Rhan 1. Gweler y llawlyfr Cymraeg am fanylion yr aseiniad
Weighting
40%
Due date
22/10/2024
Assessment method
Coursework
Assessment type
Summative
Description
Rhan A: Myfyrdod Beirniadol ar Ddamcaniaethau Dysgu ac Addysgu Gweler llawlyfr y modiwl am fanylion yr aseiniad.
Weighting
20%
Due date
22/10/2024
Assessment method
Logbook Or Portfolio
Assessment type
Summative
Description
Y Portffolio Cymraeg Rhan 3 Gweler y llawlyfr Cymraeg am fanylion y Portffolio Cymraeg
Weighting
0%
Due date
06/05/2025
Assessment method
Logbook Or Portfolio
Assessment type
Summative
Description
Y Portffolio Cymraeg Rhan 2 Gweler y llawlyfr ar gyfer manylion y Portffolio Cymraeg
Weighting
0%
Due date
25/03/2025
Assessment method
Case Study
Assessment type
Summative
Description
Astudiaeth Achos Cefnogi Disgyblion Gweler llawlyfr y modiwl ar gyfer manylion yr aseiniad
Weighting
40%
Due date
04/03/2025