Mining our way out of the climate crisis: potential environmental risks associated with resourcing low carbon technology

Darlith Agoriadol yr Athro Graham Bird

"Y prif gam gweithredu angenrheidiol i frwydro yn erbyn newid yn yr hinsawdd yw datgarboneiddio, yn arbennig yn ein sectorau cynhyrchu ynni a thrafnidiaeth. Mewn geiriau eraill, rhaid i ni roi'r gorau i echdynnu ffynonellau ynni tanwydd ffosil o'r ddaear. Mae carbon isel, technoleg ynni adnewyddadwy a thechnoleg cerbydau trydan yn allweddol i ddatgarboneiddio. Mae'r dechnoleg hon yn ei gwneud yn ofynnol i ni ddefnyddio nifer o adnoddau metel (e.e. cobalt, elfennau daear prin). Felly, yn eironig braidd, bydd rhaid i ni echdynnu'r adnoddau hyn o'r ddaear.

"Cafodd effeithiau amgylcheddol mwyngloddio metel eu cofnodi gan yr ysgolheigion Groegaidd hynafol, ac yn fwy diweddar mae fy ymchwil i wedi canolbwyntio ar y prosesau y mae effeithiau amgylcheddol yn digwydd drwyddynt a modelu’r effaith fyd-eang. Felly, er bod risg amgylcheddol bosib yn gysylltiedig â’n hymgais i chwilio am fetelau i ddarparu adnoddau ar gyfer technoleg garbon isel, mae ymchwil hefyd yn dangos y gellir rheoli’r effeithiau hyn mewn gweithiau mwyngloddio modern ac adfer y tiroedd cysylltiedig. Bydd y cyflwyniad hwn yn esbonio'r cynnydd yn y galw am fwynau i adnoddau a thechnoleg ynni isel, yn rhoi enghreifftiau o’r effeithiau amgylcheddol a allai ddeillio o’r ymgais, ond hefyd y cynnydd sydd wedi ei wneud o ran atal ac adfer effeithiau o'r fath. "