Ynglŷn â’r project

Roedd addoli yn effeithio ar bob lefel o gymdeithas ganoloesol ac yn eu cynnwys i gyd, ond ychydig yn unig a wyddom am yr union ffurf ar addoliad a phrofiad a gâi pob un o’r gwahanol grwpiau cymdeithasol a gymerai ran, yn gynorthwywyr, yn gerddorion ac yn lleygwyr. Am gyhyd ag y gallwn, rhaid inni gael gwared â thybiaethau ôl-ganoloesol ac ôl-Gristnogol, ac ystyried ysbrydolrwydd y cyfnod – ymysg y llythrennol a’r anllythrennog, a’r rhai a fedrai Ladin a’r rhai na fedrent mo’r iaith. Un rhan yn unig o’r profiad, neu’n hytrach o’r polyffoni o brofiadau addoliad canoloesol yw’r hyn sy’n mynd ymlaen mewn cangell a chysegrfan.

Mae’r project hwn yn creu’r cyswllt hwnnw, gan ymchwilio i’r profiad o addoli yn yr oesoedd canol yn yr eglwysi cadeiriol a’r eglwysi yr oedd wedi’i fwriadu ar eu cyfer, trwy ail-gynnal defodau. Ddwywaith, ac mewn dau adeilad tra gwahanol, cynhelir grŵp o litwrgïau a oedd yn gyffredin tua diwedd yr oesoedd canol: defnyddir yr eglwys gadeiriol ganoloesol fawr yng Nghaersallog, y bwriadwyd y litwrgïau’n wreiddiol ar eu cyfer, ac mewn eglwys blwyf fach wledig yr addaswyd y litwrgïau ar eu cyfer, sef Eglwys St Teilo, sydd bellach wedi’i hail-godi ar dir Amgueddfa Werin Cymru, Sain Ffagan, ger Caerdydd, fel ag yr oedd c.1520.

Bydd yr addoliadau yn ymgais i ail-greu’r profiad synhwyraidd llawn o’r oesoedd canol (yn cynnwys arogl, sain a chyffyrddiad), a bydd cynulleidfa ‘ganoloesol’ sydd wedi cael cyfarwyddyd llawn, ynghyd â sylwedyddion eraill, yn bresennol. Bydd cantorion proffesiynol a chyfarwyddwr wedi’u hurio i ddarparu’r siant hanfodol a’r addurniad polyffonig lle bo’n briodol. Bydd hyn oll yn ein galluogi i ddarganfod llawer mwy am wirionedd addoliad canoloesol trwy ryngweithiad testun, defod a lle, ac am brofiad yr holl gyfranogwyr. Gofynnir i rai ganolbwyntio ar agweddau penodol ar y profiad, a chofnodi a dadansoddi eu hymateb, gyda chymorth tîm y project a hwylusydd/ seicolegydd a benodir yn arbennig.