Darpariaeth Ddwyieithog
Mae’r gwasanaethau gofal iechyd yn canolbwyntio ar ofalu am bobl fel unigolion a gosod y defnyddiwr ynghanol y gofal hwnnw. Yng nghyd-destun dwyieithog Cymru, dim ond drwy gyfrwng y Gymraeg y gall llawer o bobl egluro’n effeithiol beth yw eu hanghenion gofal. Felly, mae gwasanaethau yn yr iaith Gymraeg yn dod yn rhan allweddol o ddarparu gwasanaeth iechyd. Mae dod â’r iaith Gymraeg yn elfen allweddol o addysg gofal iechyd yn ffordd o sicrhau y bydd gan weithlu’r dyfodol y wybodaeth, y sgiliau a’r agweddau priodol i ddarparu gwasanaethau dwyieithog.
Mewn partneriaeth â Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, mae’r Ysgol Gwyddorau Gofal Iechyd wedi sefydlu llwybr tuag at ddarpariaeth ddwyieithog i fyfyrwyr gofal iechyd ym Mhrifysgol Bangor (Ffigur 1). Mae’r diagram yn amlinellu’r llwybr o recriwtio myfyrwyr i raddio / cofrestru, ac mae’n dangos dylanwad asiantaethau a strategaethau allweddol wrth gefnogi darpariaeth ddwyieithog ar hyd y llwybr hwn. Rhoddir golwg gyffredinol fer isod.
Marchnata a Recriwtio
Mae Strategaeth Farchnata a Recriwtio’r Ysgol yn ymateb i ofynion lleol a chenedlaethol am ddarpariaeth gwasanaeth dwyieithog drwy recriwtio myfyrwyr gyda lefel briodol o sgiliau ac ymwybyddiaeth iaith. Mae’r The Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn darparu ysgoloriaethau i fyfyrwyr sy’n dewis astudio’r cyfan neu ran o’u rhaglen nyrsio drwy’r Gymraeg.
Derbyniadau
O fis Medi 2012, wrth gael eu derbyn i’r rhaglen nyrsio, gwahoddir myfyrwyr i gofrestru ar fodiwlau dwyieithog neu gyfrwng Saesneg. Anogir yr holl siaradwyr Cymraeg a dysgwyr i gofrestru ar fodiwlau dwyieithog i adlewyrchu’r profiadau dysgu dwyieithog y byddant yn dod ar eu traws yn eu gwaith theoretig yn ogystal ag ar leoliadau clinigol.
Cynefino
Yn ystod yr Wythnos Groeso, trefnir gweithgareddau’n ganolog i ddangos y gefnogaeth sydd ar gael i gyfrwng Cymraeg yn y Brifysgol a’r cyfleoedd hefyd i ddysgu Cymraeg
Addysgu a Dysgu: Theoretig
IYn unol â Strategaeth Iaith Gymraeg yr Ysgol a’r Strategaeth Addysgu a Dysgu, darperir hyfforddiant mewn ymwybyddiaeth iaith ar draws yr holl raglenni gofal iechyd. Cynigir darpariaeth ddwyieithog drwy ddull gweithredu cynhwysol sy’n rhoi’r lle canolog i’r myfyrwyr, gyda phwyslais allweddol ar ddysgu gweithredol sy’n hwyluso dewis iaith i fyfyrwyr. Traddodir darlithoedd craidd yn bennaf yn Saesneg, gydag adnoddau dysgu dwyieithog ar gael. Trefnir gwaith grŵp, cefnogaeth diwtorial a goruchwylio aseiniadau yn ôl dewis iaith, ac mae’r dewis hwn yn cynnwys cyflwyniadau llafar, gan ddefnyddio cyfleusterau cyfieithu ar y pryd fel bo’n briodol. Yn unol â Chynllun Iaith Gymraeg Prifysgol Bangor anogir myfyrwyr i gyflwyno aseiniadau yn Gymraeg.
Addysgu a Dysgu: Clinigol
Yn unol â’r Strategaeth Lleoliadau, gwneir pob ymdrech i bennu myfyrwyr i fannau clinigol lle mae’r iaith amlycaf yn cefnogi eu dysgu. Mae rhoi rhybudd ymlaen llaw i leoliadau am gefndir ieithyddol y myfyriwr yn helpu i gysylltu siaradwyr Cymraeg wrth fentoriaid a staff sy’n medru Cymraeg. Mae hyn yn cryfhau cyfleoedd i roi cefnogaeth glinigol drwy’r Gymraeg.
Coleg Cymraeg Cenedlaethol
Rhaid i fyfyrwyr sy’n derbyn Ysgoloriaeth Cymhelliant y Coleg Cymraeg Cenedlaethol roi tystiolaeth eu bod wedi astudio o leiaf 40 credyd y flwyddyn drwy’r Gymraeg. Mae hyn yn cyfateb i un asesiad theoretig gwerth 20 credyd ac un cynllun gweithredu ac adroddiad adfyfyriol o bob lleoliad clinigol. Yn yr un modd, rhaid i fyfyrwyr sy’n derbyn Prif Ysgoloriaeth y Coleg Cymraeg Cenedlaethol roi tystiolaeth eu bod wedi astudio o leiaf 80 credyd y flwyddyn drwy’r Gymraeg. Mae hyn yn cyfateb i ddau asesiad theoretig gwerth 20 credyd yr un ac un cynllun gweithredu ac adroddiad adfyfyriol o bob lleoliad clinigol.
Cynnig Gweithredol
Yn Fframwaith Strategol newydd Llywodraeth Cymru ar gyfer Gwasanaethau Iaith Gymraeg mewn Iechyd, Gwasanaethau Cymdeithasol a Gofal Cymdeithasol mae ‘cynnig gweithredol’ wrth wraidd y gwasanaeth. Mae’n cydnabod bod rhaid i’r egwyddor o ddewis iaith ac angen iaith ddod yn rhan allweddol o wasanaethau gofal. Egwyddor sylfaenol y fframwaith strategol hwn yw symud y cyfrifoldeb oddi ar y defnyddiwr i ofyn am wasanaethau drwy’r Gymraeg ac, yn hytrach, wneud i’r gwasanaeth eu darparu, ac yn hyn o beth mae datblygu gweithlu yn allweddol i gyflwyno gwasanaethau sy’n rhoi sylw sensitif i ofynion iaith. Mae cryfhau ymwybyddiaeth iaith a sgiliau iaith ar gyfer ymarfer felly’n elfennau craidd i hyrwyddo datblygiad proffesiynol i ymarfer yn briodol yn y cyd-destun dwyieithog.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â:
Beryl Cooledge
Ruth Wyn Williams
r.w.williams@bangor.ac.uk
01248 383154